یکی از گازهای موجود در اتمسفر،دی اکسید کربن است. گاز دی اکسید کربن گازی بی رنگ و بی بو است و از سوختن مواد آلی در حضور اکسیژن ایجاد می شود.گاز دی اکسید کربن موجود در اتمسفر به عنوان سپر حرارتی زمین عمل می کند و با اثر گلخانه ای طبیعی مانع از سرد شدن زمین می شود.البته دی اکسید کربن در غلظت های بالا که از سوخت های فسیلی ایجاد می شود آلاینده جوی محسوب می شود.
تاریخچه
گاز دی اکسید کربن اولین بار توسط شیمیدانی به نام جان باتبسیت وان هلمونت در قرن هفده شناخته شد.این شیمیدان موقع سوزاندن چوب در محفظه ی بسته ای متوجه شد که جرم خاکستر به دست آمده،از جرم ذغال چوب اولیه کمتر می باشد.بعد از آن او توضیح داد که مقداری از ذغال چوب در اثر سوختن به جسمی نامرئی یا گاز تبدیل شده است.
خواص دی اکسید کربن
دی اکسید کربن گازی بی رنگ است که تنفسش در غلظت های بالا باعث ایجاد مزه ترش در دهان و احساس سوزش در بینی و دهان می شود و در آن احتمال خفه شدن شخص بالاست.این اثر ناشی از حل شدن دی اکسید کربن در بزاق دهان و تولید محلول اسیدی ضعیف به نام اسید کربونیک است.مولکول دی اکسید کربن خطی است و دارای دو پیوند دوگانه بین کربن و دو اتم اکسیژن می باشد.دی اکسید کربن ماده ای غیر قطبی است و در دمای پایین تر از -78 درجه متراکم شده و جسم سفید رنگ جامدی به نام یخ خشک ایجاد می شود.دی اکسید کربن مایع تحت فشار خاصی ایجاد می شود.
کاربردهای ویژه
از دی اکسید کربن مایع و جامد تولید شده در کارخانه ی نسکوگاز،در صنایع غذایی به عنوان سرماساز استفاده می شود.از دیگر کاربردهای گاز دی اکسید کربن استفاده در صنایع نوشابه های گازدار می باشد.در کپسول های آتش نشانی نیز از دی اکسید کربن مایع فشرده به عنوان یک آتش خاموش کن ارزان و سریع استفاده می شود.همچنین در کپسول های جوشکاری می توان از دی اکسید کربن به عنوان یک گاز بی اثر در کم کردن واکنش پذیری گاز استیلن در حمل و نقل استفاده کرد چون این گاز نسبت به گازهای بی اثر مانند هلیوم و آرگون ارزان تر است.از آنجایی که گاز دی اکسید کربن حلال خوبی برای اکثر ترکیب هاست در صنایع داروسازی بسیار مورد توجه قرار می گیرد چرا که به عنوان حلال کمتر سمی جایگزین حلال های آلی کلردار می شود.
خواص بیولوژیکی
دی اکسید کربن از در بدن جانداران از سوختن قند و چربی در حضور اکسیژن و طی فرایند تنفس سلولی تولید می شود.میزان دی اکسید کربن در هوای دم یک درصد و در هوای بازدم 4.5 درصد می باشد.تنفس گاز دی اکسید کربن در غلظت های بالا باعث ایجاد مسمومیت در انسان و جانداران می شود.